
آزمایش Tumor Mutations
جهشهای ژنتیکی در بافت تومور یکی از مهمترین بیومارکرهای تومور هستند که برای تشخیص نوع سرطان، طبقهبندی آن، تخمین پیشآگهی و انتخاب درمان مناسب از اهمیت بسیاری برخوردار میباشند. از همین رو آزمایشگاه ژنتیک پزشکی ساژن اقدام به ارائه این آزمایش جهت بررسی جهش در ژنهای KRAS ، NRAS-BRAF و EGFR با نشان CE-IVD و کوتاهترین زمان جوابدهی کرده است.
آزمایشهای KRAS و NRAS-BRAF
حدود %۵۶ سرطانهای کولورکتال متاستاتیک دارای جهش در اگزونهای ۲، ۳ و ۴ ژنهای KRAS و NRAS هستند. جهشهای KRAS در مراحل اولیه ایجاد سرطان کولورکتال رخ میدهند و بنابراین همراهی زیادی بین وضعیت جهش در تومور اولیه و متاستاتیک وجود دارد.
مطابق دستورالعملهای NCCN (National Comprehensive Cancer Network) ، ASCO (American Society of Clinical Oncology) و ESMO (European Society of Medical Oncology) ، تعیین ژنوتیپ جهشهای قابل اقدام با حساسیت %۵ در اگزون ۲ (کدونهای ۱۲ و ۱۳)، اگزون ۳ (کدونهای ۵۹ و ۶۱) و اگزون ۴ (کدونهای ۱۱۷ و ۱۴۶) ژنهای KRAS و NRAS بر روی بافت تومور (تومور اولیه یا متاستاتیک) در همه موارد سرطان کولورکتال متاستاتیک ضروری است، چون موارد دارای این جهشها با عدم پاسخ به درمان با مهارکنندههای EGFR (مانند cetuximab و panitumumab) همراهی دارند.
NCCN انجام آزمایش KRAS را در سرطان ریه Non-small cell هم توصیه کرده است. وجود جهشهای فوق در ژن KRAS ارزش پیش آگهی منفی دارد و پیشبینی کننده مقاومت به درمان با مهارکنندههای EGFR (مانند gefitinib و erlotinib) است.
جهشهای ژن BRAF نیزدر حدود 9 درصد موارد سرطان کولورکتال متاستاتیک دیده میشود. بیش از 90 درصد موارد جهش ژن BRAF در سرطان کولورکتال، جهش V600E است. بیماران دارای جهش V600E بدون درنظر گرفتن درمان، پیش آگهی بدی دارند. وجود جهش V600E پاسخ به درمان با cetuximab یا panitumumab را بسیار نامحتمل میکند، مگر اینکه به همراه یک مهار کننده BRAF (مانند vemurafenib) تجویز شود. NCCN تعیین ژنوتیپ BRAF در بافت تومور (تومور اولیه یا متاستاتیک) در سرطان کولورکتال متاستاتیک را توصیه میکند.
آزمایشگاه ساژن در قالب دو آزمایش جداگانه به ترتیب ۲۱ و ۱۸ جهش با عملکرد شناخته شده را در اگزون ۲ (کدونهای ۱۲ و ۱۳)، اگزون ۳ (کدونهای ۵۹ و ۶۱) و اگزون ۴ (کدونهای ۱۱۷ و ۱۴۶) ژنهای KRAS و NRAS با حساسیت %۵ (LOD≤۵%) و با استفاده از تکنولوژی Idylla شرکت Biocartis بلژیک که یک آزمایش تشخیصی (IVD) با تأییدیه اتحادیه اروپا (CE-marked) میباشد مورد بررسی قرار میدهد. آزمایش NRAS همراه با بررسی ۵ جهش شناخته شده در کدون ۶۰۰ ژن BRAF با حساسیت %۵ (LOD≤۵%) میباشد.
NCCN انجام آزمایش BRAF را در موارد زیر هم توصیه کرده است:
۱- سارکوم بافت نرم و GIST (Gastrointestinal tumor) فاقد جهش KIT یا PDGFRA، با ارزش تشخیصی و پیش بینی کننده پاسخ به درمان
۲- کارسینومای تیروئید پاپیلری، فولیکولار و Hurthle cell پیشرفته، متاستاتیک یا دارای عود موضعی مقاوم به درمان با ید رادیواکتیو، با ارزش پیشبینی کننده پاسخ به درمان
۳- سرطان ریه Non-small cell (آدنوکارسینوما، large cell carcinoma و squamous cell carcinoma) متاستاتیک، با ارزش پیشبینی کننده پاسخ به درمان
۴- ملانومای پوست stage III ، متاستاتیک و دارای عود موضعی، عود در غدد لنفاوی و عود دوردست، با ارزش پیشبینی کننده پاسخ به درمان

آزمایش EGFR
جهشهای پیش برنده سرطان بهطور شایعی در سرطان ریه غیر سلول کوچک (NSCL) رخ میدهد. در افراد غیرسیگاری مبتلا به آدنوکارسینوما بیشترین میزان جهش در ژنهای EGFR، HER2، ALK، RET و ROS1 ایجاد میشود. جهشهای شایع ژن EGFR عبارتند از جهشهای حذفی اگزون ۱۹ (در %۴۸ افراد دارای جهش EGFR) و جهش L858R اگزون ۲۱ (در ۴۳% موارد) میباشند که به همراه جهشهای ناشایعتر اگزونهای ۱۸ و ۲۱ پیشبینی کننده پاسخ به درمان با مهار کنندههای قسمت تیروزین کینازی EGFR ((EGFR TKI مانند erlotinib، gefitinib، afatinib و osimertinib هستند. مطالعات نشان دادهاند که بیماران دارای تومور فاقد جهشهای حساس کننده EGFR به درمان با مهارکننده های EGFR پاسخ نمیدهند. این جهشهای حساس کننده به درمان در حدود ۱۰ درصد بیماران NSCL با نژاد اروپایی و ۵۰ درصد بیماران آسیایی دیده میشوند.
بیماران دارای جهشهای درج (insertion) در اگزون ۲۰ معمولا به مهارکننده های EGFR مقاوم هستند، اگرچه موارد استثنا هم وجود دارد. جهش T790M با وقوع مقاومت اکتسابی به درمان با مهارکننده های EGFR مرتبط است و در حدود ۶۰ درصد بیمارانی که پس از پاسخ اولیه به erlotinib، gefitinib یا afatinib دچار پیشرفت بیماری شدهاند، گزارش شده است.
آزمایشگاه ساژن ۵۱ جهش با عملکرد شناخته شده درژن EGFR را که شامل جهشهای اگزون ۱۸، حذفهای اگزون ۱۹، جهشها و درجهای اگزون ۲۰ و جهشهای اگزون ۲۱ میباشند با حساسیت %۵ (LOD ≤ ۵%) و با استفاده از تکنولوژی Idylla شرکت Biocartis بلژیک که یک آزمایش تشخیصی (IVD) با تأییدیه اتحادیه اروپا (CE-marked) میباشد مورد بررسی قرار میدهد.

جهشهای KRAS ،NRAS و BRAF
جهشهای EGFR
بروشورهای Tumor Mutations